Leve politiek issu by Borgerhoff & Lamberigts

TIJD VOOR PROGRESSIEVE ONBESCHEIDENHEID

INHOUD

OVER DIT BOEK —

1. LEVE POLITIEK —

2. IEDEREEN POSSIBILIST —

3. EERLIJK DUURT HET LANGST —

4. SAMENLEVEN. HET KAN. —

121

5. MINDER POLITICI, MEER POLITIEK. —

161

6. TIJD VOOR PROGRESSIEVE ONBESCHEIDENHEID —

201

211

WAT AL KAN —

OVER DIT BOEK Toen mijn eerste boek, F*ck de zijlijn, in het najaar van 2015 naar de drukker ging, zag de wereld er anders uit. Donald Trump was een reality ster en het Verenigd Koninkrijk zat netjes in de Europese Unie. Parijs was net opgeschrikt door vreselijke aanslagen en de Lichtstad maakte zich op voor de VN-klimaatconferentie, vol twijfels of die wel zou slagen. Emmanuel Macron kenden we als vakminister onder president François Hollande. Marc Wilmots was bondscoach, Yvan Mayeur burgemeester van Brussel, en Siegfried Bracke kluste bij Telenet nog bij als adviseur. Op korte tijd is er enorm veel veranderd. Namen die vandaag het nieuws beheersen, stonden toen tussen de faits divers. In het geval van Trump mag je dat letterlijk nemen. De Nederlandse journalist Joris Luyendijk vat het treffend samen: ‘We leven niet in een tijdperk van verandering, maar beleven een verandering van tijdperk.’ Trump, de Brexit en Macron tonen aan dat niets onmogelijk is. Alles kan veranderen. Met mijn eerste boek onder de arm trok ik door het ganse land. Al die ontmoetingen, van studentenaula’s over voetbalkantines tot de Boiler Room van Pukkelpop, inspireerden mij. Sommige ideeën rijpten, andere sneuvelden. Wat begon als een tweede versie van boek één, eindigde als een tweede boek. Dit boek is een bescheiden, maar geëngageerde poging om een wereld in verandering beter te begrijpen. Voor een hyperactief politicus als ik is het schrijven van een boek, lekker ouderwets op papier, een moment om even halt te houden. Dit boek geeft meer inzicht in wat ik écht belangrijk vind en welke denkers me daarbij op weg helpen. Maar het blijft niet bij analyseren. Als possibilist neem ik geen vrede met wat is. Dit boek is opnieuw een zoektocht naar wat nu al anders kan. De wereld mag dan veranderd zijn, mijn overtuiging dat het anders kan, is dat niet. Al die gewone mensen die buitengewone dingen doen, geven mij energie. In dit boek maak je kennis met jonge possibilisten als Bjarne, Alexia, Khalid, Ergys, Yasmien, Wietse en Aline. Hen wil ik bedanken, omdat ze inspireren, omdat ze mee aan de weg timmeren. Het zijn zulke 7

landgenoten die wissels verzetten waar anderen zijn vastgeroest. Dit is geen eindpunt, maar een nieuw begin, een voorzet voor nieuwe gesprekken en ontmoetingen. Daarom sluit het boek af met een vijftigtal concrete voorstellen, niet toevallig vormgegeven als een stemformulier. Dit boek is een oproep om op te staan, een vraag om kleur te bekennen en een pleidooi voor politiek, mijn eerste lief. Tegen de stroom in wil ik mensen zoals jij er weer warm voor maken. #levepolitiek #fuckdezijlijn

1. LEVE POLITIEK “Democratie is geen voetbalmatch waarbij je aan de zijlijn juicht en vloekt. Je bent zelf een speler.” — Bernie Sanders

Le ve politiek

BRIEF VAN BJARNE

Het halfrond van de Kamer bestaat uit houten banken met bijbehorende groene klapstoelen – je hebt ze vast al zien passeren op de televisie. Ieder Kamerlid krijgt zo’n bank toegewezen, normaal gezien je plek voor de hele legislatuur, tenzij er iets misgaat of je promotie maakt. Op mijn naam plaatje staat al sinds dag één ‘K. Calvo y Casta’, want ‘Calvo y Castañer’ is te lang. Wat je niet ziet in Villa Politica, is dat er onder elke bank een bakje hangt. Het is redelijk klein, je kunt er amper iets in kwijt en daarom gebruik ik het zelden. Toevallig opende ik het nog eens begin mei 2016. Ik ontdekte een A4 die helemaal volgekrabbeld was. Er stonden enkele doorhalingen in, waardoor ik vermoedde dat hij ter plekke was geschre ven. De brief ‘voor Kristof Calvo’ was afkomstig van Bjarne Keytsman, die een week eerder met zijn school een bezoek had gebracht aan het parlement. Bjarnes brief herinnerde me aan mijn eigen fratsen als jongeling. Ook ik schreef brieven naar politici, soms belde ik hen zelfs op. Ooit telefoneerde ik naar het kabinet van Steve Stevaert, in de tijd dat hij God was. ‘Ik wil de minister spreken’, zei ik. Dat lukte nog ook. Mijn moeder stond te huilen in de woonkamer: ‘Mijn zoon belt de minister!’ Ik geloof niet in bijzondere krachten, al vond ik het wel straf om Bjarnes brief te vinden amper één week na zijn bezoek, terwijl ik dat bakje in geen maanden had geopend. Tijdens het lezen dacht ik meteen: misschien wandelt Bjarne hier een volgende keer gewoon binnen als collega, als parlementslid, niet meer als bezoeker. Na zijn brief nam ik zelf contact op. Zonder dat ik het wist, richtte hij in Zottegem een tijd later eigenhandig een afdeling op van Jong Groen. Exact wat ik destijds deed in Willebroek. In oktober 2017 schoten ze feestelijk uit de startblokken in jeugdhuis De Muze. Ik had mezelf uitgenodigd voor de kick-off. Ik moest erbij zijn, maar mijn aanwezigheid was eigenlijk niet zo belangrijk. De mensen waren er voor 13

Bjarne. Ook zij voelden wat ik had gevoeld toen ik zijn briefje vond en las. De mensen die hem goed kenden, dachten zelfs: hij heeft er nog lang mee gewacht om in de politiek te stappen, onze Bjarne.

SCOUTEN OP DE VISMARKT

Ontmoetingen met mensen als Bjarne en avonden met jonge mensen zoals in jeugdhuis De Muze geven me energie. Ook al in het parlement ontdekte ik het talent van Tunrayo, die als stu dente een dagje kijkstage liep. Ze was zo gefascineerd door de statige omgeving dat ze meteen overuren wilde kloppen. Ik moest haar bijna verplichten om terug naar huis te gaan. Nu komt ze op voor Groen in Sint-Niklaas, waar ze meteen op de derde plaats staat. Ontmoetingen die energie geven, zijn er niet alleen binnen de muren van het parlement. Op de Boekenbeurs van 2015 signeerde ik mijn eerste boek, F*ck de zijlijn. Als je niet Pieter Aspe of Sandra Bekkari heet, heb je wel wat tijd om rond te kijken. Plots stond er een jongeman aan mijn tafel, zestien jaar jong. Hij verzamelde al zijn munten van 1 en 2 euro om mijn boek te betalen. Dat is het grootste compliment dat je kunt krijgen als auteur en als jonge politicus. Talentscouting kan zelfs op café. Tegenwoordig ga ik niet meer zoveel op stap als vroeger, maar soms gebeurt het nog. Op een nacht, het was al halfdrie, stapte een jonge gast op me af in café De Gouden Vis op de Vismarkt in Mechelen. Hij heette Faysal en hij zei: ‘Ik wil mij politiek engageren.’ Hij was, ook door het gevorderde uur, heel erg enthousiast. De dag nadien stuurde hij me via Facebook een berichtje. Hij wilde zich verontschuldigen omdat hij zo laat over politiek was begonnen. Ik ver zekerde hem dat excuses absoluut niet nodig waren en stelde voor om eens een koffie te gaan drinken in De Zondvloed, een prachtige Mechelse boekhandel. Diezelfde dag kwam hij ’s avonds al naar een van mijn maan delijkse huiskamergesprekken. Sindsdien heeft hij geen enkele activiteit van Groen Mechelen gemist. Bij de gemeenteraadsverkiezingen maakt hij zijn debuut op onze lijst. 14

Le ve politiek

Het zijn niet niet alleen jonge mensen die mij overvallen met hun enthousiasme. De vrienden van Cis, een man uit Willebroek, hadden mij gevraagd om een mailtje te sturen waarin ik hem persoonlijk vroeg om actief te worden bij Groen. Dat was in het kader van een zelfgemaakte Sorry voor alles voor Cisâ&#x20AC;&#x2122; pensioenfeest. Ik zat er wat mee om hem zo beet te nemen, maar hij nam het me gelukkig niet kwalijk. Hij zou zich uiteindelijk ook echt engageren bij Groen.

TWEEDE STUDIEDIENST

Al dat spontane engagement is een mooie kant van de politieke stiel die weinig mensen kennen. Als je bereikbaar bent als politicus, ben je een bevoorrechte getuige van het engagement in onze samenleving. Het tofste aan mijn job is om mensen te ontmoeten die ik anders nooit had ontmoet. Ik kom op plekken waar ik nooit zou komen als ik geen parlementslid was. Op grote evenementen als de VN-klimaatconferentie bijvoorbeeld, telkens weer een indrukwekkende ervaring. Evengoed ontmoet ik jongeren op de straatvoetbalpleintjes van Mechelen. Ik trap een balletje mee en ondertussen word ik aangesproken op wat beter kan en moet in onze stad. Mijn hele week is een aaneenschakeling van zulke ontmoetingen. Een duim omhoog op het perron, wat feedback van de conducteur over het optreden in Terzake, mails van burgers met indrukwekkend denkwerk: het hoort er allemaal bij. Geen kwaad woord over de studiedienst van onze partij, maar al die ontmoetingen zijn minstens even belangrijk als inspiratie voor mijn politiek werk. Je mag ze gerust beschouwen als mijn tweede studiedienst. Want de Wetstraat leeft toch wat onder een stolp. Het zou te sterk zijn om te spreken over een wereldvreemde bende, maar het parlement heeft wel zijn eigen themaâ&#x20AC;&#x2122;s en zijn eigen taal. Ik ben daar graag, ik voel me daar thuis, maar ook de ontmoetingen buiten het halfrond heb ik nodig om een goed politicus te zijn.

FOUTEN

Terwijl ik mensen ontmoet, ben ik de hele tijd aan het headhunten. Voortdurend zoek ik nieuw bloed voor de politiek. Dat gaat om veel meer dan groene lidkaarten verkopen. In de eerste plaats probeer ik mensen warm te maken voor de politiek. Engageren ze zich bij Groen, des te beter, maar bij andere partijen is ook prima. Ik had het voorrecht om op mijn 23ste in de Kamer te belanden. Dan moet je iets doen met die ervaring, iets terugdoen. In een hele hoop onderwerpen ben ik nog lang geen expert, maar wanneer het gaat over politiek, ben ik een ervaringsdeskundige. Ik kan jonge mensen in de ogen kijken en zeggen: het werkt, het kan, zelfs als twintiger. Ik beschouw dat als mijn belangrijkste opdracht. Er zijn veel jonge mensen die zich politiek willen engageren, en dat is goed, maar tegelijk maak ik me ook zorgen. Tegenwoordig gaat alles heel snel en vooral heel hard. We moeten zorgzaam omspringen met jonge mensen die zich op het publieke forum wagen. Denk maar aan de shit die mensen als Youssef Kobo en Jihad Van Puymbroeck over zich heen kregen op de sociale media. Je wordt politicus of journalist en ogenblikkelijk pluizen je tegenstanders je verleden uit, tot in je puberteit, om je erop af te rekenen. De voorzitter van de studentenraad van een grote universiteit kocht whisky op kosten van de universiteit en meteen stond hij met naam en toenaam op alle nieuwssites. Voor altijd te googelen. Moet dat nu echt? Ik had – en dat is een understatement – weinig affiniteit met de mis plaatste cartoon die Dylan Vandersnickt verspreidde over een linkse stu dente, maar plots zat hij wel in De afspraak en was hij op Twitter talk of the town. Toen ik later las dat hij uit het leven was gestapt, vroeg ik me de hele tijd af of die plotse druk een rol had gespeeld. Als we jonge mensen warm willen maken voor de politiek, moeten we ze een omgeving bieden waar ze fouten mogen maken. Soms lijken we strenger voor hen dan voor ministers. Theo Francken mag de ene stom miteit na de andere tweeten, maar hij zit nog altijd op zijn stoel. 16

Le ve politiek

Dat is geen blanco cheque voor jongeren om zomaar om het even wat te doen, maar wat meer zorgzaamheid mag. Oudere politici hebben de luxe dat er over hun jonge jaren weinig bekend is. Zij konden leren uit hun misstappen zonder dat heel Twitter over de rooie ging.

ELKE MINUUT

Waarom zoek ik voortdurend nieuw bloed voor de politiek? Omdat poli tiek iedere seconde, iedere minuut van ons leven bepaalt. Precies omdat de politiek zich zo bemoeit met jouw leven, is het belangrijk dat jij je bemoeit met de politiek. Nooit zal iedereen in de politiek stappen. Tegelijk ontsnapt niemand ooit aan de politiek. ‘Waarom moeten wij leren over politiek?’ vroeg een scholiere me tijdens de Marathonradio van Peter Van de Veire op MNM. Ze worstelde met de leerstof over politieke instellingen. Ik vroeg haar wat zij het belangrijkste vond in haar leven. ‘Het Daydream Festival in Lommel’, antwoordde ze, een soort mini-Tomorrowland. Ik legde haar uit dat zo’n festival aan elkaar hangt van politieke beslissingen: hoe luid staat de muziek, hoe laat stoppen de optredens, hoeveel toiletten moeten er zijn en hoeveel nooduitgangen? Zodra je wakker wordt, kijk je de politiek in de ogen, ook als je niet naar De ochtend luistert op Radio 1. Dat je wekkerradio het juiste uur aangeeft, is het gevolg van politieke afspraken over de frequentie van het elektri citeitsnet. De btw op je cornflakes? De subsidies voor de krant die in je brievenbus ligt? Het fietspad naar de school van de kinderen? Het tijdstip waarop je trein vertrekt – of zou moeten vertrekken? Allemaal politiek. Er valt simpelweg niet te ontsnappen aan de tentakels van de politiek. Een betere reden om je voor politiek te interesseren kun je volgens mij moeilijk bedenken.

KASPLANTJE

Als je je interesseert voor politiek, betekent dat niet dat je als toeschou wer aan de zijlijn moet blijven staan. Politici hebben geen monopolie op politiek. Verkozen politici – ‘de politiek’ – oefenen veel invloed uit, maar ‘het politieke’ gaat veel breder dan parlementen en gemeenteraden. Het is een zaak van ons allemaal. Er staat geen muur tussen de politiek en de rest van de samenleving. En staat er één, dan moeten we die slopen. De democratie, dat zijn wij allemaal. Het is een fragiel kasplantje waar we goed voor moeten zorgen. Af en toe hoor je dat de democratie zich in een diepe crisis bevindt, zeker wanneer de Brexit of Trump ter sprake komt. Is het einde nabij? In zijn boek De afdaling in de hel schetste de Britse historicus Ian Kershaw vier kenmerken van de instorting van de Europese democratieën na 1918. Hij heeft het over de opkomst van etnisch nationalisme, moeilijke terri toriale conflicten, een scherp klassenconflict en een aanhoudende crisis van het kapitalisme. Je hebt weinig fantasie nodig om de gelijkenissen met onze tijd te zien. Betekent dat dat de kampen en de uniformen binnenkort terugkeren? Dat niet. Onze instellingen zijn vandaag robuuster en actieve burgers leveren een tegenbeweging. Toch moeten we beseffen dat de democratie geen natuurtoestand is. Als we geen moeite doen, kwijnt ze weg. Iedere dag moeten we werken om de democratie te behouden en als het kan haar te versterken. De democratie is maar gezond zolang wij er ons voor inspannen. Het parlement heeft zichzelf niet aangeduid. En ga je niet akkoord met wat die politici uitsteken, neem dan zelf het heft in handen. Blijf vooral niet aan de zijlijn staan. Hoe beter kiezers zich informeren, hoe meer ze overleggen en tijd steken in het verdedigen van hun belangen, hoe beter ze hun verkozenen opvol gen, des te sterker de democratie zal zijn. Een goed werkende democratie kun je niet gewoon verlangen, je moet haar verdienen, afdwingen en opeisen. De democratie zal leven, tenzij we haar zelf begraven.